Kudowa-Zdrój
– miasto uzdrowiskowe w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim
Położenie
- Kudowa jest położona w dolinie na pograniczu Gór Stołowych i Pogórza
Orlickiego na wysokości od 370 do 420 m n.p.m. nad potokiem Bystra, który poprzez
rzekę Metuję wpada do Łaby (zlewisko Morza Północnego). Położenie Kudowy na
południowych stokach powoduje, że ma ona klimat łagodniejszy od miejscowości
położonych w Kotlinie Kłodzkiej, od której jest oddzielona Przełęczą Polskie
Wrota. Do 21 grudnia 2007 r. posiadało cztery przejścia graniczne na granicy z
Czechami, wszystkie zlikwidowane na mocy Układu z Schengen. Historycznie miasto
należało do hrabstwa kłodzkiego. W latach 1976–1991 miejscowość była siedzibą
gminy wiejskiej Kudowa-Zdrój. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie
należało do województwa wałbrzyskiego. Według danych z 2002 r. Kudowa-Zdrój ma
obszar 33,99 km², w tym:
użytki rolne: 40%
użytki leśne: 15%
Miasto stanowi 2,07%
powierzchni powiatu. Sąsiednie gminy: Lewin Kłodzki, Radków, gmina Szczytna.
Gmina sąsiaduje z Czechami.
Historia
- pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1354 r. Wieś, która dała początek
miastu, położona była na czeskim obszarze etnicznym i nazywała się Lipolitov, a
następnie Chudoba. Anegdota głosi, że nazwa ta (w języku polskim bieda)
odzwierciedlała status materialny mieszkańców. Znana jest też nazwa Čermenské
Lázně. W XVII w. odkryto źródła leczniczych wód o zróżnicowanym składzie
chemicznym. W 1636 r. powstały pierwsze
urządzenia kąpielowe.
W 1777 r. ukazała się we Wrocławiu broszura pt. „Publiczne Uwiadomienie Zdroiów
Zdrowych lub wód mineralnych leczących na Śląsku w Kodowie, Reynercu, Altwasser,
Szarlotenbrun, Salcbrun i Flinsbergu się znajdujących”. Było to dokonane przez
Dawida Vogla tłumaczenie niemieckiej książeczki, wydanej w 1774 r., autorstwa
Johanna Gotfrieda Morgenbessera, wrocławskiego lekarza i chemika. Publikacja
zawierała informacje obejmujące m.in. wyniki przeprowadzonych analiz, skład
chemiczny wód oraz medyczne ich zastosowanie[15]. W połowie XIX w. została
uznana za pierwsze uzdrowisko kardiologiczne w Niemczech. Dodatkowy impuls do
rozwoju miasta jako kurortu dało otwarcie linii kolejowej Kłodzko-Kudowa-Czechy
w 1905 r. W wyniku II wojny światowej, w 1945 r. pomiędzy Rzeczypospolitą Polską
a Republiką Czechosłowacką toczył się spór graniczny, między innymi o Kudowę.
Strona czechosłowacka wysłała nawet w ten rejon pociąg pancerny. Ostatecznie
miasto weszło w skład państwa polskiego, jego dotychczasową ludność wysiedlono
do Niemiec. Jednocześnie w 1945 r. Kudowa otrzymała prawa miejskie, od 1946
oficjalnie nadano jej obecną nazwę.
Zabytki
- według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są
obiekty:
kościół par. pw. św.
Katarzyny, z 1679 r., XIX w.;
cmentarz przykościelny;
kaplica ewangelicka, ob.
kościół par. ewangelicki, ul. Moniuszki 6, z 1797-98 r.;
dzwonnica wiejska, ul. 1
Maja 61, drewn.-szach., z XIX w.;
park zdrojowy z drugiej
połowy XVIII-XX w.;
hala spacerowa w Parku
Zdrojowym, z 1906 r.;
Kudowa-Zdrój –
Brzozowice
kościół filia pw. św.
Piotra i Pawła, z 1730 r.;
dzwonnica, z 1730 r.;
Kudowa-Zdrój – Czermna
Kościół św. Bartłomieja
z 1384 r., Kudowa-Zdrój – Czermna
Kaplica Czaszek;
wieś – układ
przestrzenny, z XVIII-XX w.;
kaplica cmentarna, z
1776 r.;
budynki w skansenie: